وبلاگ خانه تبدیل شباهنگ مرکز تخصصی تبدیل صدا و تصویر
بنابر اعلام رسمی بانک مرکزی از اول دی ماه ۱۳۹۸ کلیه بانک‌ها باید امکان استفاده از رمز دوم یک بار مصرف (رمز پویا) یا همان OTP را در اختیار مشتریان خود قرار دهند. این بدان معناست که از این تاریخ کلیه استفاده‌های غیرحضوری از کارت بانکی را صرفاً می‌توان با تأیید رمز پویا انجام داد. اما روش فعالسازی و استفاده از رمز یک بار مصرف (رمز پویا) چگونه است و این خدمات از سوی بانک‌های کشور چطور در اختیار مشتریان قرار می‌گیرد؟
چرا رمز پویا؟
یکی از بزرگترین مشکلاتی که با فراگیر شدن خریدهای اینترنتی برای مردم پیش می‌آید، در معرض خطر قرار گرفتن آنهاست. در واقع اگر وبسایتی که شما می‌خواهید از آن خرید کنید، با سوء نیت خود، شما را به صفحه پرداخت جعلی هدایت کند می‌تواند اطلاعات کارت شما را دریافت کرده و برای سوءاستفاده و خالی کردن حساب شما از آنها استفاده کند. این عمل را فیشینگ می‌گویند و طی سالیان گذشته مشاهده کرده‌ایم که میزان سرقت‌های اینترنتی از طریق این روش به نحو چشمگیری افزایش پیدا کرده است. اما برای مبارزه با این روش یک راه حل خوب، تأیید تراکنش‌ها، در هر عملیات بانکی خواهد بود.
بدین منظور امکانی مانند رمز یک بار مصرف (رمز پویا) وجود دارد که تنها در حین انجام یک عملیات و برای یک بار صادر شده و کاربر مدت کوتاهی زمان دارد از آن استفاده کند. ساز و کار این طرح به نحوی است که به فرد کمک می‌کند تنها خودش بتواند برداشت از حساب را تأیید کند و با این روش، امکان کلاهبرداری فیشینگ عملاً غیرممکن خواهد شد.
اما همانطور که می‌دانید مهمترین سوال این است که برای هر حساب بانکی چطور می‌توان رمز پویا یا یکبار مصرف ایجاد کرد. در این حالت باید بانک شما همواره در دسترس بوده و هر باری که می‌خواهید خرید اینترنتی انجام دهید به شما رمز ویژه و یک بار مصرف بدهد تا بتوانید با آن فرایند خرید و کسر از حساب خود را تأیید کنید. البته کاربرانی که از بانکداری اینترنتی در ابعاد وسیع‌تر استفاده می‌کنند با این روش بیگانه نیستند و حتماً در سامانه‌های با دستگاه‌های رمزساز از این روش استفاده کرده و امنیت بالای آن را می‌شناسند.
به هر حال در ادامه سعی می‌کنیم نحوه فعالسازی رمز پویا برای همه بانک‌های فعال در کشور را به شما دوستان توضیح دهیم تا بتوانید متناسب با نیاز خود در هر بانک، رمز یک بار مصرف را برای حساب خودتان در آن بانک، تولید کرده و مورد استفاده قرار دهید.
پیش از این بانک مرکزی اعلام کرده بود که برای هر تراکنش انتقال وجه به ارزش بیشتر از پنج میلیون ریال، مشتریان می‌توانند رمز پویا (همان رمز دوم یک بار مصرف) را از طریق نرم‌افزار مربوطه دریافت کرده و به‌جای رمز دوم وارد نمایند ولی پس از جلسات برگزار شده بانک مرکزی اعلام نمود که این تبصره حذف شده و باید برای کلیه تراکنش‌ها حتی در کوچکترین آنها نیز از رمزهای موقت یک بار مصرف استفاده گردد. دقت کنید مدت زمان اعتبار رمز ایجاد شده، معمولاً کمتر از یک دقیقه است، بنابراین پس از دریافت این رمز باید به سرعت تراکنش مالی خود را انجام دهید.
نکته ۱: به صورت کلی برای همه بانک‌ها نیاز به احراز هویت عملی در مرحله اول است که در بسیاری موارد اگر از قبل شماره موبایل خود را در بانک و برای شماره حساب خودتان تنظیم کرده باشید نیازی به مراجعه حضوری به شعبه بانک نیست.
نکته ۲: پیشنهاد می‌شود تا همه کاربران در حین استفاده از نرم‌افزار رمزساز همه بانک‌ها، نحوه تنظیم ساعت و تاریخ گوشی خود را در حالت خودکار قرار داده باشند تا از ایراد خطا برای دریافت رمزهای استاندارد یک بار مصرف، جلوگیری شود.
نکته ۳: کلیه بانک‌ها نرم‌افزار دریافت رمز پویای خود را برای حفظ امنیت بیشتر کاربران به سیستم‌های احراز هویت و رمز عبور مجهز کرده‌اند که پیشنهاد می‌کنیم برای امنیت بیشتر، از روش احراز هویت با اثر انگشت استفاده کنید و یا در صورت انتخاب روش وارد کردن رمز کاراکتری، ترکیبی از اعداد، حروف و علائم را مورد استفاده قرار دهید.
نکته ۴: در همه نرم‌افزارهای رمز پویا لازم است تا ابتدا به ساکن یک بار وارد نرم‌افزار شده و برای ورود و خروج خود یک رمز عبور (کاراکتری یا از نوع احراز هویت) تعیین کنید.
نکته ۵: شرکت‌های خصوصی متعددی در این زمینه به کمک کاربران آمده و با تجمیع خدمات بسیاری از بانک‌ها امکان استفاده از یک نرم‌افزار برای ایجاد رمز یک بار مصرف انبوهی از بانک‌ها را فراهم کرده‌اند. برای مثال، مشتریان بانک‌های انصار، اقتصاد نوین، حکمت ایرانیان، بانک دی، بانک سینا و بانک قرض‌الحسنه مهر ایران می‌توانند از یک روش واحد برای دریافت و استفاده از رمز یکبار مصرف استفاده کنند که به واسطه ارائه خدمات نرم‌افزاری جامع موسوم به «ارس» قابل حصول است. روش فعالسازی این نرم‌افزار در قسمت مربوط به هر بانک به صورت مجزا توضیح داده شده و می‌توانید برای اطلاع از آن به بخش مربوط به بانک ارائه دهنده خدمات مالی خود در ادامه این مطلب مراجعه نمایید.
در ادامه لیست بانک‌های کشور را مشاهده می‌کنید که برای مراجعه سریع‌تر به بانک مد نظر خود کافیست روی آن کلیک کنید:
بانک‌های پرکاربرد:
بانک ملی ایران | بانک ملت | بانک سپه | بانک کشاورزی | بانک مسکن
بانک صادرات | بانک تجارت | بانک رفاه
سایر بانک‌ها:
بانک شهر | بانک دی | بانک اقتصاد نوین | بانک پارسیان | بانک آینده | بانک سامان | بانک سینا
بانک قوامین | بانک انصار | بانک سرمایه | بانک پاسارگاد | بانک کارآفرین | بانک خاورمیانه
بانک حکمت ایرانیان | بانک گردشگری | بانک ایران زمین | پست بانک ایران | بانک توسعه تعاون
بانک صنعت و معدن | بانک توسعه صادرات ایران | بانک قرض‌الحسنه مهر ایران | بانک قرض‌الحسنه رسالت
بانک ملی ایران
بانک ملی در این زمینه یکی از کامل‌ترین خدمات را در اختیار کاربران خود قرار می‌دهد. این بانک سامانه ۶۰ را معرفی کرده تا کاربران بتوانند به روش استفاده از کدهای USSD و علاوه بر آن با بهره‌گیری از نرم‌افزار هوشمند، رمز یک بار مصرف خود را دریافت کنند.
در این زمینه شما می‌توانید از این آدرس نرم‌افزار ۶۰ را دانلود کرده و با راهنمای فعالسازی آن سرویس ۶۰ ثانیه خود را فعال کنید. البته نرم‌افزار ۶۰ تنها یک دریافت کننده رمز نیست و امکانات بسیاری نیز دارد که تیم توسعه دهنده این بانک به مرور روی آن اضافه کرده و آن را به یک نرم‌افزار پرداخت بسیار کاربردی تبدیل نموده است. برای فعالسازی نرم‌افزار ۶۰ باید با یکی از سه روش مراجعه به سامانه بام، مراجعه به دستگاه‌های کیوسک و یا دستگاه‌های خودپرداز فعالسازی اولیه را انجام دهید و پس از آن رمز پویا برای شما در هر بار مراجعه به ۶۰، تولید خواهد شد.
برای فعالسازی به روش USSD نیز می‌توانید با شماره‌گیری کد *۷۳۷*۶۰# کلیه عملیات ثبت نام اولیه، فعالسازی و تولید رمز را با این سامانه انجام دهید. مزیت این روش این است که دیگر به اینترنت و یا هیچ گوشی هوشمند و نصب نرم‌افزار جداگانه نیاز نخواهید داشت. دقت کنید در این مرحله پس از ثبت نام، کد فعالسازی اولیه با یک پیامک برای شما ارسال می‌شود که با وارد کردن آن می‌توانید از این پس با استفاده از روش USSD رمز پویای خود را در حین خریدهای اینترنتی دریافت و در صفحه خرید وارد کنید.
روش غیر رسمی دیگری که با نرم‌افزاری به نام رمزبان ارائه می‌شود نیز برای مشتریان این بانک در دسترس است که در صورت دلخواه می‌توانید آن را دانلود کرده و با استفاده از راهنمای تصویری موجود در داخل برنامه نسبت به فعالسازی و استفاده از آن اقدام نمایید.
بانک سپه
بانک سپه در زمان نگارش این راهنما فقط روش استفاده از نرم‌افزار را برای فعالسازی رمز پویا در دسترس کاربران خود قرار داده است. برای دسترسی به رمزهای پویا برای حساب‌های بانک سپه باید نرم‌افزار «رمزساز سپه» را از وبسایت این بانک دریافت کرده و روی گوشی خود نصب کنید.
نکته مهم در مورد این بانک آن است که برای فعالسازی اولیه حتماً لازم است به یکی از شعب بانک سپه در سراسر کشور مراجعه کنید و امکان فعالسازی از طریق دریافت کد برای اولین بار روی گوشی‌های هوشمند و یا از طریق پیامک وجود ندارد. البته اگر از قبل سامانه مشتری محور بانک سپه را فعال کرده باشید نیاز به هیچ عملیات اضافه‌ای نیست و با ورود به سامانه مشتری محور می‌توانید در همان صفحه، رمز یک بار مصرف خود را نیز دریافت کرده و مورد استفاده قرار دهید.
بانک کشاورزی
بانک کشاورزی این سامانه جدید را با مخفف SOTP نام‌گذاری کرده که سرواژه «رمز یک بار مصرف امن» است و از آن می‌توان برای کلیه تراکنش‌های بانکی مبتنی بر کارت استفاده کرد.
برای استفاده از این سامانه مشتریان این بانک باید به وبسایت اصلی بانک کشاورزی مراجعه کرده و نرم‌افزار ویژه‌ای با نام «ریما» را روی گوشی خود نصب کنند. کاربر می‌تواند با مراجعه به خودپردازهای بانک مربوطه و انتخاب گزینه فعالسازی رمز اول یا دوم یک بار مصرف، رمز مورد نظر خود را فعال نماید. در این مرحله، یک توکن دو بخشی شامل ۸ کاراکتر که از طریق رسید بانکی و مابقی آن از طریق پیامک به کاربر تحویل داده شده است، می بایست در محل مربوطه وارد شود.
پس از ورود رمزهای دریافتی با لمس کلید ثبت، هر ۶۰ ثانیه یک رمز جدید تولید خواهد شد که در برنامه قابل مشاهده است. افزودن توکن جدید با علامت «+» و مشاهده رمز های یک بار مصرف تولید شده با علامت قفل امکانپذیر می باشد.
بانک مسکن
بانک مسکن برای این منظور نرم‌افزار «رمزنما» را معرفی کرده است که به منظور دریافت آن می‌توانید به صفحه اصلی این بانک مراجعه کنید. پس از دانلود نرم‌افزار، برای فعالسازی آن نیاز است تا شما یک بار به خودپردازهای بانک مسکن در سطح شهر مراجعه کنید. پس از مراجعه به دستگاه خودپرداز باید وارد بخش خدمات رمز و سپس زبانه خدمات دیگر شوید و گزینه تخصیص رمز دوم پویا را انتخاب کنید. در این مرحله با وارد کردن شماره تلفن همراه خود که می‌بایست منطبق بر شماره تلفن ثبت شده در شعبه بانک باشد، رمز فعالسازی نرم‌افزار برای گوشی شما ارسال می‌شود.
در این حالت رسیدی از جانب دستگاه در اختیار شما قرار گرفته، لینک دانلود نرم‌افزار «رمزنما» به همراه کد فعالسازی رمز پویا برای گوشی شما پیامک می‌شود که اگر از قبل نرم‌افزار را دانلود کرده باشید کافیست رمز دریافتی (هم از طریق پیامک و هم از طریق رسید چاپی) را در نرم‌افزار وارد کنید و آنگاه است که می‌توانید از نرم‌افزار رمزنما استفاده کنید. دقت کنید که در این حالت با فعالسازی رمز پویا، رمز ایستا غیرفعال می‌شود.
پست بانک
پست بانک نیز از روش دیگر بانک‌ها برای فعالسازی رمز دوم استفاده نموده و نرم‌افزار رمزساز ویژه خود را معرفی کرده که برای دانلود آن می‌توانید به وبسایت این بانک مراجعه و در بخش بانکداری دیجیتال، نسخه مرتبط با گوشی خود را دریافت کنید. ابتدا به ساکن می‌بایست مشتری به یکی از شعب پست بانک مراجعه و درخواست فعالسازی رمز دوم را به شعبه ارائه نماید. پس از آن کلیدی به صورت بارکد، از سوی بانک در اختیار مشتری قرار گرفته که برای فعالسازی نرم‌افزار که از پیش شماره کارت و مشخصات حساب را در آن وارد کرده‌اید نیاز است تا بارکد توسط نرم‌افزار اسکن شود.
پس از پرینت بارکد در شعبه همزمان پیامکی شامل کد چهاررقمی جهت فعالسازی نیز برای مشتری ارسال می‌گردد. پس از اسکن بارکد می‌بایست کاربر رمز مورد نظر خود برای نرم‌افزار رمزساز را وارد کند. پس از ثبت رمز ورود تنها کافیست در صفحه نمایش داده شده، کد ۴ رقمی پیامک شده را در صفحه گوشی خود وارد کنید تا فرایند ثبت و فعالسازی به پایان برسد. پس از این می‌توانید با هر بار وارد شدن به نرم‌افزار پس از وارد کردن رمز ورود، کد یک بار مصرف ۶۰ ثانیه‌ای خود را مشاهده و در حین عملیات بانکی مد نظر خود مورد استفاده قرار دهید.
بانک توسعه تعاون
برای مشتریان بانک توسعه تعاون دو روش برای فعالسازی رمز پویا وجود دارد. در روش اول که می‌توانیم آن را روش اینترنتی بنامیم کافیست تا کاربر وارد حساب بانکداری اینترنتی خود شده و در بخش «کارت» گزینه «کارت‌های من» را انتخاب کند. در این بخش لیست کارت‌های بانک توسعه تعاون کاربر نمایش داده شده و مشخصات کلیه رمز‌ها، تاریخ انقضا، وضعیت کارت و سایر موارد مربوط به کارت در جدولی به تصویر کشیده می‌شود.
در این مرحله کافیست تا در ستون آخر جدول (ستون عملیات) و ردیف کارتی که مد نظر دارید، گزینه «مدیریت نوع رمز دوم» را انتخاب کنید. در این قسمت پیغامی به شما نشان داده شده که با تأیید آن «رمز دوم پویا» برای حساب متصل به کارت فعال می‌شود.
در روش دوم که مبتنی بر نرم‌افزار همراه بانک است نیز می‌توانید پس از ورود به نرم‌افزار همراه بانک توسعه تعاون وارد منوی سایر و پس از آن بخش عملیات کارت شوید. در این مرحله با کلیک روی گزینه «فعال/غیرفعالسازی رمز یکبار مصرف کارت» لیست کارت‌های شما نمایش داده می‌شود که در این مرحله می‌توانید کارت مورد نظر خود را انتخاب نمایید تا عملیات فعالسازی رمز دوم پویا برای کارت شما انجام شود. پس از فعالسازی این رمز کافیست نرم‌افزار همراه بانک خود را باز کرده و در منوی سایر، رمز یکبار مصرف کارت را انتخاب کنید تا رمز موقت و یک بار مصرف شما صادر شده و نمایش داده شود.
گفتنی‌است که این بانک نرم‌افزار مستقلی را برای دریافت رمز یکبار مصرف معرفی نکرده و کلیه عملیات از فعالسازی تا دریافت نیاز به فعالسازی نرم‌افزار همراه بانک از قبل دارد که بدین منظور لازم است تا از قبل با مراجعه به یکی از شعب بانک توسعه تعاون، نسبت به آن اقدام کرده باشید.
بانک صنعت و معدن
بانک صنعت و معدن نیز برای دریافت رمز یکبار مصرف نرم‌افزار اختصاصی خود را معرفی کرده که «رمزساز» نامیده می‌شود. پس از دانلود این نرم‌افزار دو راه پیش روی شماست که روش اول فعالسازی با مراجعه به یکی از شعب بانک به صورت حضوری و استفاده از دستگاه خودپرداز بوده و روش دوم، استفاده از درگاه اینترنت بانک صنعت و معدن برای فعالسازی رمز دوم است؛ این روش مستلزم آن است که از قبل خدمات بانکداری اینترنتی حساب خود را فعال کرده باشید.
بدین منظور پس از ورودی به وبسایت بانک صنعت و معدن، باید وارد بخش بانکداری اینترنتی شده و پس از ورود به حساب خود، به بخش تنظیمات، گزینه «فعالسازی برنامک رمزساز» را کلیک کنید.
در این حالت دو گزینه به شما نمایش داده می‌شود که برای صدور رمزهای پویا دوم کافیست گزینه «رمز یکبار مصرف کارت» را بزنید. با انتخاب گزینه دوم «رمز یکبار مصرف کارت» ، کاربر به صفحه فعالسازی برنامه رمزساز هدايت می‌شود که در آن با مشخص کردن شماره کارت و سپس انتخاب گزینه فعالسازی برنامک، ابتدا یک پیامک حاوی کد امنيتي ۴ رقمی برای کاربر ارسال می‌گردد.
در این مرحله لازم است تا کاربر پیامک را باز نموده و کد مورد نظر را دریافت نماید. همزمان سیستم بانک یک کد QR نیز به کاربر نشان می‌دهد. در این زمان لازم است کاربر به گوشی خود مراجعه و نرم‌افزار رمزساز را باز کرده، گزینه رمز دوم کارت را انتخاب نماید. پس از نمایش آموزش فعالسازی روی گوشی کاربر، دوربین دستگاه باز شده و می‌بایست بارکد QR که روی صفحه مانیتور قرار دارد را به گوشی نشان دهیم تا اسکن شده و عملیات احراز هویت انجام گردد.
پس از اسکن موفق، کاربر می‌بایست یک رمز ۶ رقمی را به عنوان رمز ایستای ورودی نرم‌افزار انتخاب کند که پس از تنظیم و تثبیت آن، صفحه‌ای باز شده و درخواست وارد کردن رمز دریافتی از طریق پیامک را خواهد داشت که با وارد کردن آن مراحل ثبت رمز یک بار مصرف به اتمام می‌رسد. پس از پایان مراحل فوق تنها کافیست هر بار که نیاز به استفاده از رمز دوم داشتیم کاربر وارد برنامه رمزساز شده و احراز هویت را صورت دهد تا بتواند به رمز پویا خود در آن لحظه دسترسی پیدا کند.
برای استفاده از روش خودپرداز کافیست تا پس از نصب برنامک رمزساز، به یکی از عابربانک‌های بانک صنعت و معدن مراجعه کرده و در آنجا گزینه فعالسازی برنامک رمزساز را انتخاب کنید. کد QR این بار روی نمایشگر دستگاه خودپرداز نمایش داده می‌شود و باقی مراحل مانند فعالسازی اینترنتی است.
بانک صادرات
بانک صادرات به جای طراحی نرم‌افزار جداگانه فعلاً تصمیم به ارائه خدمات از طریق کد USSD نموده است و برای این منظور تنها کافیست کد دستوری *۷۱۹# را در گوشی خود با خطی که به شماره حساب بانکی شما متصل است شماره‌گیری کنید.
بعد از شماره‌گیری این کد و انتخاب گزینه ۵، سامانه شماره کارت بانکی‌تان را مطالبه می‌کند که بعد از وارد کردن آن می‌خواهد که یک اسم چهارکارکتری برای کارتی که شماره آن را وارد کرده‌اید انتخاب نمایید. بعد از وارد کردن نام کارت نوبت به تعیین رمز ورود جهت استفاده از رمز پویا می‌رسد. با انجام موفقیت‌آمیز مراحل فوق برای دفعات بعد تنها کافیست کد *۷۱۹# را وارد کرده و بعد گزینه ۵ را بزنید و یا برای سرعت بیشتر *۷۱۹*۵# را شماره‌گیری کرده و با واردکردن رمز اولیه خود، رمز ۶۰ ثانیه‌ای یا همان رمز پویا که صادر شده را مشاهده نمایید.
البته نرم‌افزار غیررسمی موسوم به «راز» نیز توانایی ارائه رمز یکبار مصرف برای مشتریان این بانک را داراست که می‌توانید در صورت دلخواه آن را دانلود و پس از طی مراحل لازم فعالسازی، مورد استفاده قرار دهید.
بانک ملت
بانک ملت راهکار نرم‌افزار موبایلی را به صورت استراتژی اصلی خود در نظر گرفته و برای آن یک نرم‌افزار بسیار خوب به نام «رمزنگار ملت» طراحی کرده است. برای دانلود این نرم‌افزار باید به وبسایت بانک ملت مراجعه کنید. نرم‌افزار رمزنگار علاوه بر تولید رمز پویا، این امکان را به مشتریان خواهد داد تا علاوه بر استفاده از رمز پویا برای خریدهای اینترنتی، در تراکنش‌های مبتنی بر رمز اول نیز بتوانند از آن استفاده کنند.
برای فعالسازی برنامه رمزنگار ملت در مرحله اول نیاز به مراجعه حضوری به عابربانک‌های ملت است. در این مرحله باید کد دریافتی از عابربانک ملت را در نرم‌افزاری رمزنگار که از قبل دانلود و روی گوشی خود نصب کرده‌اید وارد نموده و مراحل فعالسازی برنامه را تکمیل نمایید. بعد از این مرحله دیگر نیازی به فعالسازی نیست و برای خریدهای اینترنتی و یا عملیات دیگری که نیاز به رمز پویا دارند تنها کافیست به این نرم‌افزار روی گوشی خود مراجعه کنید.
بانک تجارت
این بانک برای ارائه خدمات رمز پویا به مشتریان خود نرم‌افزاری به نام «همراز» را طراحی کرده است. در زمان نگارش این راهنما، تنها راهکار فعالسازی این نرم‌افزار مراجعه به دستگاه‌های عابربانک است.
در این حالت پس از مراجعه به عابربانک و انتخاب گزینه سایر خدمات، باید به بخش فعالسازی رمز پویا مراجعه کنید. پس از انجام فعالسازی برای شما رسیدی صادر می‌شود و یک پیامک حاوی کد فعالسازی به شماره تلفن همراهی که در حین افتتاح حساب به آن متصل کرده‌اید ارسال می‌شود. کافیست در این مرحله رمز دریافتی را در نرم‌افزار همراز وارد کرده و آنگاه می‌توانید باقی مراحل تنظیم نرم‌افزار را داخل آن ادامه داده و برای هر بار دریافت رمز پویا، تنها وارد نرم‌افزار همراز شوید.
بانک رفاه کارگران
ساختار فعالسازی رمز پویا در بانک رفاه کارگران با دیگر بانک‌های دیگر کمی متفاوت است. در این بانک مشتریان باید حتماً به یکی از شعب بانک مراجعه کرده و نسبت به دریافت شماره سریال و شماره فعالسازی نرم‌افزار یک بار مصرف موبایلی اقدام نمایند.
در مرحله بعد باید نرم‌افزار «رمز یکبار مصرف موبایلی» با توجه به اینکه شماره سریال دریافتی از شعبه با کد FDL یا FDN شروع شده، از این صفحه دانلود کنند؛ لازم به ذکر است که دو نرم‌افزار در ساختار یکسان بوده ولی در عملیات دریافت رمز با هم کمی تفاوت دارند. در انتها نیز با نصب نرم‌افزار شماره سریال و شماره فعالسازی باید در نرم‌افزار دریافت شده وارد شود و پس از آن تنها کافیست در هر زمانی که به رمز پویا احتیاج داشتیم، به نرم‌افزار مراجعه و رمز دریافتی را مشاهده نمود.
بانک توسعه صادرات ایران
این بانک در هنگام نگارش این مطلب مراحل اجرایی فعالسازی رمز پویا را پیاده‌سازی نکرده است.
بانک شهر
بانک شهر برای فعالسازی رمز پویا نرم‌افزار «رمزنت» را طراحی کرده که می‌توانید آن را از وبسایت بانک شهر دانلود کنید. در مرحله بعد باید به یکی از شعب بانک شهر مراجعه کرده و با پر کردن فرم دریافت رمز پویا، کد QR اختصاصی که از طریق شعبه برای شما صادر می‌شود را دریافت کنید. همزمان یک کد احراز هویت نیز برای گوشی شما پیامک می‌شود که در مراحل بعد مورد استفاده قرار خواهد گرفت.
پس از دریافت بارکد QR باید آن را در گوشی خود اسکن کنید و پس از وارد کردن رمز ورود به نرم‌افزار که می‌تواند رمزی کاراکتری یا بر مبنای اطلاعات اثرانگشت باشد، کافیست تا رمز دریافتی از طریق پیامک را وارد کنید. در این مرحله فعالسازی رمزنت به پایان رسیده و برای دفعات بعد و حین خرید تنها کافیست با احراز هویت، وارد رمزنت شوید تا کد موقت یا همان رمز پویا به شما نمایش داده شود.
بانک دی
بانک دی از جمله بانک‌هایی است که از نرم‌افزار جامعی موسوم به «ارس» برای تولید رمز یک بار مصرف استفاده می‌کند. ساز و کار و نحوه عملکرد این نرم‌افزار بسیار شبیه به نرم‌افزارهای دیگری است که از روش کد QR برای فعالسازی رمز یک بار مصرف استفاده می‌کنند.
برای استفاده از این روش باید ابتدا نرم‌افزار «ارس» را دانلود و روی گوشی خود نصب کنید. در این مرحله باید با یکی از دو روش مراجعه به صورت حضوری به یکی از شعب بانک دی و یا مراجعه به سامانه اینترنت بانک و بخش فعالسازی رمز دوم یک بار مصرف، درخواست صدور QR Code را ترتیب دهید.
پس از صدور QR Code می‌توانید آن را با نرم‌افزار اسکن کرده و همزمان کد پیامکی که بانک برای شما ارسال کرده است را برای فعالسازی رمز یک بار مصرف خود وارد نمایید. پس از انجام این مراحل، شما توانایی استفاده از رمز یکبار مصرف داخل نرم‌افزار ارس را خواهید داشت و در این مورد هیچ محدودیتی در دریافت رمز یکبار مصرف پیش روی شما قرار نمی‌گیرد.
بانک اقتصاد نوین
بانک اقتصاد نوین نیز از دسته بانک‌های ارائه‌دهنده راهکار نرم‌افزاری «ارس» برای تولید و استفاده از رمز یک بار مصرف است. در این حالت پس از دانلود نرم‌افزار ارس، دو روش حضوری و غیر حضوری برای فعالسازی رمز یک بار مصرف وجود دارد.
در روش حضوری کاربر با مراجعه به یکی از شعب می‌تواند QR Code صادره از بانک را همراه با کدی که از طریق پیامک، پس از پُر کردن فرم‌های مربوطه در شعبه، برایش پیامک شده را در ارس وارد کرده و پس از طی چند مرحله ساده توانایی استفاده از رمز یک بار مصرف تولیدی نرم‌افزار را خواهد داشت.
در روش غیر حضوری کاربر باید به سامانه اینترنت بانک اقتصاد نوین مراجعه کند. خبر خوب بانک اقتصاد نوین این است که حتی اگر سامانه اینترنت بانک خود را از قبل فعال نکرده باشید نیز می‌توانید با مراجعه به این صفحه، هم اینترنت بانک خود را فعال کنید و همراه با آن از طریق منوی کارت، بخش فعالسازی رمز دوم یک بار مصرف کارت، عملیات فعالسازی رمز پویا را به صورت غیر حضوری انجام دهید.
بانک پارسیان
مشتریان بانک پارسیان برای استفاده از رمز دوم یک بار مصرف می‌بایست در ابتدای کار سیستم همراه بانک خود را فعال کرده باشند. برای این منظور مشتریان باید نرم‌افزار همراه بانک پارسیان موسوم به «پارسیان من» را از وبسایت بانک پارسیان دریافت کرده و نسبت به نصب آن اقدام کنند. قابلیت خوب این روش این است که حتی اگر از قبل سرویس موبایل بانک خود را فعال نکرده باشید نیز امکان فعالسازی آن در خود نرم‌افزار پارسیان من وجود خواهد داشت.
پس از نصب این نرم‌افزار کافیست تنها برای یک بار به یکی از خودپردازهای بانک پارسیان مراجعه کرده و در بخش خدمات رمز، فعالسازی رمز دوم یک بار مصرف را انتخاب کنید. با انتخاب این بخش، رمزی از طریق پیامک برای شما ارسال می‌شود که باید آن را همراه با شماره کارت خود در نرم‌افزار پارسیان من وارد کنید. دیگر باقی موارد نیاز به حضور و استفاده از خودپرداز ندارد و به راحتی پس از ورود و تأیید موارد ذکر شده می‌توانید روی همین نرم‌افزار و برای همیشه، رمزهای یک بار مصرف خود را دریافت کرده و مورد استفاده قرار دهید.
بانک سامان
برای فعالسازی رمز پویا بانک سامان باید به یکی از شعب این بانک مراجعه کرده و درخواست فعالسازی را ثبت نمایید. پس از آن اپراتور شعبه یک کد QR در اختیار شما قرار می‌دهد که همراه با پیامک فعالسازی که برایتان ارسال شده، در حین فعالسازی مورد استفاده قرار خواهد گرفت. نرم‌افزار تولید رمز یک بار مصرف این بانک، رمزینه نام دارد که می‌توانید آن را از وبسایت رسمی بانک سامان دریافت نموده و روی دستگاه خود نصب کنید.
همچنین این امکان وجود دارد که در صورت فعال بودن سامانه نت‌بانک سامان، بتوانید با مراجعه به بخش مدیریت کارت و انتخاب گزینه فعالسازی رمز دوم یکبار مصرف کارت و پس از آن انتخاب کارت و کلید فعالسازی برنامک، رمز ۶ رقمی جهت ورود به رمزینه را صادر نموده و در نرم‌افزار مورد استفاده قرار دهید.
پس از نصب ابتدا باید کد QR دریافتی از شعبه یا نت‌بانک را در محیط نرم‌افزار اسکن کرده و پس از آن کد ۶ رقمی صادره توسط شعبه یا نت‌بانک را داخل نرم‌افزار وارد می‌کنیم. باقی موارد تنها انتخاب رمز ورود به نرم‌افزار و چند مرحله ساده است و پس از آن می‌توانید با هر بار مراجعه به برنامه رمزینه، رمز یک‌بار‌مصرف خود را مشاهده و مورد استفاده قرار دهید.
بانک آینده نیز از نرم‌افزاری با نام «ریما» جهت تولید رمز پویا برای کاربران خود استفاده خواهد کرد. مشتریان این بانک در ابتدای کار کافیست به وبسایت این بانک مراجعه و نرم‌افزار ریما را متناسب با گوشی هوشمند خود دانلود کنند. پس از دانلود این نرم‌افزار نیاز به مراجعه حضوری به یکی از خودپردازهای بانک آینده و انجام مراحل حضوری است.
در این مرحله باید پس از وارد نمودن کارت به دستگاه، در منوی خودپرداز گزینه «عملیات رمز» را زده و وارد قسمت «فعالسازی رمز یک بار مصرف اول» یا «فعالسازی رمز یک بار مصرف دوم» شوید. در این مرحله می‌بایست شماره تلفن مشتری (که پیش از این نیز در شعبه و حین افتتاح حساب یا بعد از آن به عنوان شماره تلفن همراه مشتری ثبت شده) را وارد نمایید.
در صورت صحت شماره تلفن وارد شده متنی جهت تأیید اطلاعات به شما نشان داده شده و در پایان با زدن دکمه «بلی» می‌توانید رضایت خود مبنی بر فعالسازی رمز پویا را اعلام کنید. در این مرحله دستگاه رمز ۸ کارکتری را چاپ می‌کند.
در صورتی که در فرم قبل دکمه «بلی» را انتخاب کرده باشید؛ دستگاه خودپرداز رسید دارای «رمز ۸ کارکتری» را برای شما چاپ مینماید؛ در این مرحله می‌توان گزینه «انجام عملیات جدید» به منظور دریافت رمز دوم یکبار مصرف را انتخاب نمایید و یا اینکه با انتخاب دکمه «قطع عملیات و گرفتن کارت» فرآیند را به پایان برسانید.
در این مرحله «رمز ۸ کاراکتری» را از دستگاه خودپرداز دریافت نموده اید و یک «رمز ۱۲۰ کاراکتری» برای تلفن همراه شما پیامک خواهد شد؛ به منظور بهره‌مندی از رمز یکبار مصرف می‌بایست وارد برنامه ریما شده و دو رمز مذکور را وارد قسمت ها «کد دریافتی از دستگاه» و «کد دریافتی پیامکی» نمایید.
با انجام مراحل فوق می‌توانید از این پس نرم‌افزار ریما را برای تولید رمز یکبار مصرف مورد استفاده قرار دهید.
بانک سینا
این بانک نیز در زمره بانک‌های استفاده کننده از روش صدور رمز با نرم‌افزار «ارس» قرار دارد. برای خواندن راهنمای نصب، استفاده و دانلود نرم‌افزار ارس می‌توانید از این صفحه استفاده کنید. مشتریان بانک سینا برای فعالسازی نرم‌افزار ارس نیاز به یک بار مراجعه به یکی از شعب بانک سینا را دارند و پس از آن می‌توانید خودتان باقی مراحل را طی کنید.
پس از ثبت درخواست صدور رمز پویا در شعبه بانک سینا، کد QR در اختیار شما قرار می‌گیرد که همراه با پیامک ارسال شده به شماره تلفن ثبت و متصل شده به حساب بانکی شما، ابزار مورد نیاز برای فعالسازی رمز پویا حساب کارت بانکی شما خواهند بود.
بدین منظور پس از نصب ارس و وارد شدن به آن کافیست گزینه افزودن بانک جدید و سپس با انتخاب بانک سینا، گزینه اسکن بارکد را کلیک کرده و کد QR دریافتی از شعبه بانک را اسکن کنید. در مرحله بعد با وارد کردن شماره کد پیامک شده به خط تلفن ثبت شده، مراحل فعالسازی به اتمام رسیده و می‌توانید از نرم‌افزار ارس جهت صدور رمز یک بار مصرف پویا در حین عملیات بانکی مد نظر خودتان، اقدام کنید.
بانک قوامین
بانک قوامین برای تولید رمز پویا نرم‌افزار «جی بی رمز» را معرفی کرده که عملکردی شبیه به دیگر نرم‌افزارها در این زمینه دارد که باید آن را از طریق وبسایت رسمی بانک قوامین دریافت کنید. پس از نصب و راه‌اندازی نرم‌افزار که شامل ثبت در سامانه بانک قوامین و تعیین رمز ورود برای آن است باید به صورت حضوری به یکی از خودپردازهای بانک قوامین مراجعه نموده و در آنجا در بخش خدمات رمز، گزینه فعالسازی رمز دوم پویا را انتخاب کنید.
در این مرحله کدی ۸ رقمی چاپ شده و در اختیار شما قرار داده می‌شود که همراه با کدی که از طریق پیامک برای شماره خط ثبت شده ارسال شده، در نرم‌افزار جی بی رمز، برای فعالسازی رمز پویا مورد استفاده قرار می‌گیرند.
پس از مرحله بالا باید نرم‌افزار جی بی رمز را روی گوشی خود باز کرده، ابتدا کد ۸ رقمی دریافتی از خودپرداز را وارد کرده و سپس کد پیامک شده را در ادامه کار به نرم‌افزار ارائه دهید. در این مرحله کار تمام است و می‌توانید با رمزهای موقت تولید شده توسط جی بی رمز، عملیات احراز هویت حین استفاده از کارت خود را ترتیب دهید.
بانک انصار
بانک انصار نیز از جمله بانک‌هایی است که راهکار استفاده از نرم‌افزار «ارس» را پیشنهاد می‌کند. برای دانلود این نرم‌افزار باید به صفحه اختصاصی ارس در وبسایت بانک انصار مراجعه کنید.
پس از دانلود ارس شما باید به یکی از شعب این بانک مراجعه و درخواست رسمی فعالسازی رمز دوم یکبار مصرف را ثبت کنید. پس از این در داخل شعبه برای خط تلفن شما کدی ارسال شده و در همان زمان کد QR از سوی شعبه در اختیار شما قرار می‌گیرد که می‌توانید با ابراز آنها در داخل نرم‌افزار، مراحل فعالسازی رمز دوم در داخل نرم‌افزار ارس را به پایان برسانید.
دقت کنید که این نرم‌افزار توسط این بانک مورد تأیید قرار گرفته و مسئولیت فعالسازی و نصب آن بر عهده خود بانک است. پس بهتر است کلیه مراحل را در داخل شعبه انجام دهید و از صحت عملکرد نرم‌افزار مطمئن شوید.
بانک سرمایه
بانک سرمایه از جمله بانک‌هایی است که نرم‌افزار اختصاصی خود را برای دریافت رمز دوم یک بار مصرف طراحی کرده است. نرم‌افزار این بانک رمزساز سرمایه نام دارد که می‌توانید آن را از این صفحه دانلود کنید. بانک سرمایه در وبسایت خود اعلام نموده که مشتریان برای فعالسازی این رمز باید ابتدا وارد حساب اینترنت بانک خود شده و در بخش تنظیمات، گزینه فعالسازی برنامه رمزساز را انتخاب کنند.
در این حالت دو گزینه پیش روی کاربر قرار می‌گیرد که به او امکان فعالسازی رمز یک بار مصرف برای سیستم اینترنت بانک و همراه بانک یا رمز یک بار مصرف برای کارت را نشان می‌دهد. کاربر می‌توانید هر دو مورد را فعال کند ولی برای این کار نیاز به طی کردن مراحل برای هر هدف، به صورت مجزا می‌باشد.
با انتخاب هر گزینه به شماره تلفنی که از پیش به حساب کاربر متصل شده پیامکی ارسال می‌شود و همزمان کد QR روی صفحه وبسایت نمایش داده می‌شود که باید در ابتدای فرایند فعالسازی برنامه رمز ساز سرمایه آن را وارد کنید. پس از طی مراحل بالا شما قابلیت استفاده از رمزهای یکبار مصرف برای استفاده از کلیه خدمات مانند اینترنت بانک، موبایل بانک و کارت جهت خریدهای اینترنتی را خواهید داشت.
البته اگر امکان انجام مراحل بالا برای شما میسر نیست هم می‌توانید به یکی از شعب بانک سرمایه مراجعه کنید و در آنجا با همکاری مسئولین شعبه نسبت به فعالسازی حضوری رمز یک بار مصرف کارت اقدام نمایید.
بانک پاسارگاد
بانک پاسارگاد در اقدامی اقتصادی تصمیم به این روش گرفته که رمز یک بار مصرف برای مشتریان خود را روی نرم‌افزار همراه بانک پاسارگاد فعال کند. برای این منظور شما باید ابتدا سرویس همراه بانک پاسارگاد را راه‌اندازی کنید که در صورت عدم فعال بودن آن باید یک بار به یکی از شعب بانک مراجعه و درخواست خود را ثبت کنید.
پس از فعالسازی نرم‌افزار همراه بانک شما دو روش برای فعالسازی رمز دوم یک بار مصرف پیش روی خود دارید که روش اول از طریق همان نرم‌افزار همراه بانک است و روش دوم نیز استفاده از سرویس بانکداری مجازی بانک پاسارگاد است.
برای روش اول بعد از ورود به نرم‌افزار همراه بانک باید به بخش سایر، سپس بخش عملیات کارت و پس از آن گزینه فعال/غیرفعالسازی رمز یک بار مصرف کارت مراجعه کنید. استفاده از این روش بسیار آسان است و با طی کردن همین مسیر فعالسازی رمز دوم یک بار مصرف شما به اتمام می‌رسد.
در روش دوم اما شما باید در سامانه بانکداری مجازی بانک پاسارگاد به بخش کارت، سپس بخش کارت‌های من و پس از آن بخش عملیات و در انتها مدیریت نوع رمز دوم مراجعه کرده و باقی مراحل تا احراز هویت روی گوشی خود را ادامه دهید. گفتنی است در صورتی که از پس طی مراحل فوق بر نیامدید شعب بانک موظف به همکاری و راه‌اندازی رمز دوم یکبار مصرف کارت شما هستند و می‌توانید به یکی از آنها مراجعه نمایید.
بانک کارآفرین
متأسفانه اطلاعات دقیقی از نحوه فعالسازی رمز دوم بانک کارآفرین در دسترس نیست و اگر از خدمات این بانک استفاده می‌کنید پیشنهاد می‌کنیم به صورت حضوری به یکی از شعب بانک مراجعه کرده و از مسئولین شعب در این مورد خدمات فعالسازی رمز دوم یک بار مصرف را مطالبه کنید.
بانک خاورمیانه
بانک خاورمیانه برای فعالسازی رمز دوم یک بار مصرف برنامه اختصاصی خود موسوم به برنامه رمز پویا OTP را ارائه نموده که در ابتدا می‌توانید آن را از این صفحه دریافت کنید. پس از دریافت نرم‌افزار باید به صورت حضوری به یکی از شعب بانک خاورمیانه مراجعه کرده و فرم درخواست صدور رمز دوم یک بار مصرف را پر کنید.
در این حالت بانک به شما پاکتی که حاوی رمز اختصاصی فعالسازی رمز پویا است را ارائه می‌دهد که باید همراه با شماره مشتری شخصی، آن را در داخل نرم‌افزار رمزپویا وارد کنید. در این مرحله رمزی از سوی سرورهای بانک برای شماره تلفن ثبت شده متصل به حساب در بانک خاورمیانه ارسال می‌شود که باید آن را دریافت کرده و در نرم‌افزار رمز پویا وارد کنید.
با وارد کردن این رمز مراحل فعالسازی تکمیل شده و می‌توانید در مواقع ضروری از آن استفاده کنید. لازم به ذکر است که برای استفاده از رمز دوم پویا تنها برای مرتبه اول باید به اینترنت متصل شوید و در باقی مواقع نیازی به اتصال به اینترنت نیست و کلیه مراحل به صورت آفلاین انجام خواهد شد.
بانک حکمت ایرانیان
برای این بانک نیز نرم‌افزار «ارس» ارائه دهنده خدمات خواهد بود. برای دانلود این نرم‌افزار می‌توانید به این صفحه مراجعه کرده و نرم‌افزار ارس را دانلود کنید. در ابتدای کار باید به یکی از شعب بانک حکمت ایرانیان مراجعه و درخواست فعالسازی رمز دوم یک بار مصرف خود را ثبت کنید. به مانند بانک‌های دیگر در این بانک نیز کد QR چاپ و در اختیار شما قرار خواهد گرفت و همزمان شماره کدی نیز برای خط تلفن متصل به کارت، پیامک می‌شود.
در نظر داشته باشید که نرم‌افزار ارس حالت عمومی دارد و اگر رمز ورود به آن را یک بار تنظیم کنید دیگر نیازی به تنظیم مجدد نیست و در هر بار ورود به نرم‌افزار ارس، رمز یک بار مصرف خود برای همه بانک‌ها را می‌توانید مشاهده کنید.
بانک گردشگری
این بانک نیز نرم افزار ثالثی برای دریافت رمز دوم یک بار مصرف به مشتریان خود ارائه نکرده است و در نقطه مقابل شما می‌توانید رمز دوم یک بار مصرف خود را در هر دو سامانه اینترنت بانک و یا نرم‌افزار همراه بانک گردشگری دریافت کنید.
در نرم‌افزار همراه بانک گردشگری تنها کافیست در منوی اصلی به بخش عملیات کارت رفته و در آنجا گزینه فعال/غیرفعال سازی رمز یک بار مصرف کارت را بزنید. در این مرحله لیستی از شماره کارت‌های متصل به شماره ملی شما نمایش داده خواهد شد.
با زدم دکمه دو وضعیتی می‌توانید به راحتی رمز دوم یک بار مصرف را فعال کنید. البته در روش اینترنتی نیز روش به همین منوال است و پس از ورود به سامانه، باید به بخش «کارت‌های من» از منوی کارت مراجعه کنید. پس از انتخاب کارت مورد نظر باید آیتم سه نقطه را فشرده و در پنجره باز شده گزینه مدیریت نوع رمز دوم را کلیک کنید.
در این حالت نیز می‌توانید به راحتی کارت مد نظر را پیدا کرده و گزینه رمز دوم آن را فعال کنید. دقت داشته باشید که این مراحل امکان انجام داخل شعبه را نیز دارند و در صورت عدم اطمینان کامل به عملکرد اینترنت می‌توانید با مراجعه حضوری در بالا را در کمترین زمان ممکن ترتیب داد.
بانک ایران‌زمین
نرم افزار رمزساز ایران زمین به صورت اختصاصی توسط این بانک برای تولید رمز دوم ایجاد شده و لازمه فعالسازی آن مراجعه حضوری به شعبه است. در ابتدای کار باید این نرم‌افزار را از وبسایت رسمی بانک ایران زمین دانلود و روی گوشی خود نصب کنید. در داخل روند فعالسازی، شعبه با اتمام ثبت درخواست، یک کد QR در اختیار شما قرار می‌دهد که در حین فعالسازی نرم‌افزار رمزساز ایران زمین باید از آن استفاده کنید.
البته روش دوم فعالسازی رمز دوم یکبار مصرف این بانک نیز استفاده از بستر اینترنت بانک است. با مراجعه به اینترنت‌بانک ایران‌زمین و مراجعه به منوی مربوطه، می‌توانید فعالسازی رمز دوم یکبار مصرف را در صفحه اصلی حساب بانکی خود انجام دهید. در نهایت نیز رمز پیامک شده، پایان کار خواهد بود و با وارد کردن آن می‌توانید رمز دوم یکبار مصرف خود را در نرم‌افزار اختصاصی رمز ساز ایران زمین، دریافت کنید.
بانک قرض‌الحسنه مهر ایران
بانک قرض‌الحسنه مهر ایران نیز از همکاران روش نرم‌افزار ارس است که می‌توانید آن را از این صفحه دانلود کنید. دقت کنید که برای فعالسازی رمز دوم پویا برای کارت‌های این بانک نیز باید ابتدا یک بار به یکی از شعب بانک مهر ایران مراجعه کرده و از شعبه کد QR حساب خود را مطالبه کنید.
البته بانک قرض‌الحسنه مهر ایران نیز برای جلوگیری از هرگونه کلاهبرداری یک رمز پیامکی نیز برای شما ارسال می‌کند و باید آن را در مراحل فعالسازی برنامه وارد کنید.
بانک قرض‌الحسنه رسالت
بانک قرض‌الحسنه رسالت نیز روش ارائه رمز دوم پویا روی بستر موبایل بانک را مد نظر قرار داده و برای فعالسازی آن امکان استفاده از یکی از دو روش اینترنت بانک و موبایل بانک وجود دارد.
در صفحه اینترنت بانک شمار باید وارد حساب خود شده و در آنجا از بخش منوی اصل وارد منوی کارت و سپس منوی کارت من شوید. در این مرحله کارتی که قصد فعالسازی رمز دوم یک بار مصرف آن را دارید در نظر گرفته و روی گزینه عملیات مربوط به آن کلیک می‌کنید. در پنجره کوچکی که باز می‌شود گزینه مدیریت نوع رمز دوم را انتخاب و در صفحه آخر درخواست صدور رمز دوم یک بار مصرف را تأیید می‌کنید.
با تأیید این روش از این پس شما توانایی استفاده از رمز دوم یک بار مصرف در سامانه همراه بانک را دارید که البته از خود نرم‌افزار نیز می‌توانید آن را فعال کنید. برای این منظور در صفحه اصلی این نرم‌افزار وارد منوی سایر شده و سپس بخش عملیات کارت را انتخاب می‌کنیم. در این مرحله نیز گزینه فعال/غیرفعال سازی رمز یکبار مصرف کارت را زده و از لیست ظاهر شده رمز دوم یک بار مصرف کارت مد نظر خود را فعال می‌کنیم.
پس از طی مراحل فوق رمز دوم یک بار مصرف شما قابلیت تولید داشته و برای هر بار تولید آن کافیست نرم‌افزار موبایل بانک را اجرا کرده و به بخش سایر و سپس «رمز یکبار مصرف کارت (رمز پویا)» مراجعه کنید.
